Bij de uitvoering van een onderzoek naar een zorgaanbieder is het cruciaal dat een toezichthouder tijdig beschikt over de juiste informatie. Een belangrijk deel van die informatie is vaak afkomstig van de zorgaanbieder zelf. Werkt die niet mee aan het verstrekken van de door de toezichthouder gevorderde gegevens, dan vertraagt en frustreert dit het onderzoek. Een last onder dwangsom helpt de toezichthouder om die medewerking bij zorgaanbieders Wmo-pgb af te kunnen dwingen.
De regelgeving op het gebied van de last onder dwangsom is complex. Daarom stelde de gemeente Tilburg ‘Beleidsregels bestuursrechtelijke handhaving medewerkingsplicht toezicht Wmo 2015’ op. Jan de Brouwer (foto rechts), beleidsadviseur Toezicht Sociaal Domein, en Davy van Loenhout (foto links), toezichthouder Wmo en Jeugdwet, van de gemeente Tilburg, lichten het waarom en hoe van deze beleidsregels toe.
Wat is de toegevoegde waarde van de beleidsregels?
Dat het proces is vastgelegd. De hoogte van de dwangsom en de duur van de termijnen zorgen voor transparantie en verminderen (het beeld van) willekeur in handelen.
Daarnaast zorgt de mogelijkheid tot de inzet van de last onder dwangsom ervoor dat zorgaanbieders tijdig en volledig meewerken om een dwangsom te voorkomen. Zo loopt het onderzoeksproces geen vertraging op en blijft het onderzoeksdossier volledig.
Ten slotte heeft de mogelijkheid tot het opleggen van een last onder dwangsom een preventieve werking bij zorgaanbieders.
Is er geen sprake van een (medisch) beroepsgeheim van zorgaanbieders Wmo-pgb?
Kort en goed staat het beroepsgeheim niet in de weg aan het doen (en handhaven) van een vordering aan zorgaanbieders waarop een (afgeleid) (medisch) beroepsgeheim van toepassing is. In de algemene toelichting van de beleidsregels wordt de verhouding tussen de medewerkingsplicht en het (medisch) beroepsgeheim helder toegelicht.
Op welke wijze zijn de beleidsregels tot stand gekomen?
Aan de hand van een lopende casus hebben we vanuit beleid en Juridische zaken/huisadvocaat de beleidsregels in samenwerking met de toezichthouder opgesteld en getoetst op bruikbaarheid in de praktijk. Verder waren de debiteurenbeheerders – voor het onderdeel invordering – en het cluster toezicht Wmo betrokken voor het maken van de bijbehorende werkinstructie/stappenplan. Dit interne proces was nodig om tot een zorgvuldig collegebesluit te komen.
Maak gebruik van eigen casuïstiek bij het opmaken van de werkinstructie.
Welke stappen zouden jullie andere gemeenten op basis van jullie ervaring adviseren voor dit proces?
- Maak vooral gebruik van deze beleidsregels om een toepasbare werkinstructie te maken voor je eigen (administratieve) organisatie (inclusief invordering);
- Maak gebruik van eigen casuïstiek bij het opmaken van de werkinstructie;
- Maak het proces van opleggen last onder dwangsom onderdeel van het werkproces toezichtsonderzoek.
Merken jullie in de praktijk al dat het instrument last onder dwangsom van waarde is?
Het is zeker een effectief instrument. Het (kunnen) opleggen van een last onder dwangsom is gericht op herstel en is niet bedoeld als straf. Zodra wij een brief uitdoen waarbij we het voornemen kenbaar maken tot het opleggen van een last onder dwangsom, zorgt dat meestal al voor een constructievere houding van de overtreder.
Naast de stimulerende werking om medewerking van de zorgaanbieders af te dwingen, heeft het proces rondom het opstellen van de beleidsregels ook een positief effect gehad op de toezichthouder zelf en het werkproces. Wij hebben ervan geleerd dat we vooraf altijd goed moeten nadenken over de onderzoeksvraag en over welke specifieke gegevens we allemaal nodig hebben om die vraag te kunnen beantwoorden. De afweging tussen privacy en de noodzakelijkheid van gegevens is hierbij erg belangrijk. Als de last onder dwangsom wordt opgelegd, moeten we altijd in staat zijn om te motiveren dat we zonder de gevorderde gegevens geen zorgvuldig antwoord kunnen geven op de onderzoeksvraag. Dit houdt ons zelf ook scherp.
Hebben jullie een praktijkvoorbeeld waarin de last onder dwangsom de toezichthouder heeft geholpen bij het doen van onderzoek?
In algemene zin hebben we bij de uitvoering van onderzoeken naar zorgaanbieders steeds vaker te maken met partijen die niet meewerken aan het volledig en/of tijdig verstrekken van de gevorderde gegevens. We merken ook dat zorgaanbieders de weg naar advocaten makkelijker weten te vinden en al in een vroeg stadium procedureel verweer voeren.
In een specifieke casus hadden wij als toezichthouder zorginhoudelijke cliëntgegevens gevorderd bij een zorgaanbieder. Hierbij werd door de advocaat van de zorgaanbieder al snel (en onterecht) een beroep gedaan op de geheimhoudingsplicht. Wat hierop volgde was het heen en weer sturen van brieven, met meningsverschillen en misverstanden aan beide kanten, zonder dat we overeenstemming bereikten. Beide partijen bleven bij hun standpunt en de zorgaanbieder volhardde in het niet-volledig meewerken aan het onderzoek van de toezichthouder.
Dit vertraagde het onderzoek enorm en wij raakten de regie kwijt over het onderzoeksproces. We waren inmiddels een lange tijd verder en inhoudelijk nog niets opgeschoten. Dit hebben wij als zeer frustrerend ervaren. Tijdens dit onderzoek is het beleid rondom de last onder dwangsom tot stand gekomen en is dit instrument direct ingezet om medewerking af te dwingen van de betreffende zorgaanbieder. Onze brief met het voornemen tot het opleggen van de last onder dwangsom,heeft ertoe geleid dat de zorgaanbieder (ondanks het nog steeds bestaande meningsverschil over de vordering) is overgegaan tot volledige aanlevering van de gevorderde gegevens. Omdat de zorgaanbieder de financiële sanctie bij niet-naleving wilde voorkomen, kregen wij de regie terug over het onderzoeksproces. Hierdoor konden we het onderzoek alsnog uitvoeren zoals vooraf was beoogd.
Meer informatie
- Vraag het de jurist: Wanneer mag je Wmo-toezichthouder cliëntendossiers opvragen?
- Vraag het de jurist: Ervaring met dwangsom om medewerking toezicht af te dwingen?
Heeft u nog vragen over het toepassen van de last onder dwangsom binnen uw eigen toezichtorganisatie?Neem dan contact op met de adviseur Naleving Wmo en Jeugdhulp in uw regio.
